ervaringen
met (inter)spirituele counseling
vieringen, rituelen, ceremonieën
en retraites
Het mooie van alle activiteiten die vallen onder (inter)spiritualiteit is dat we gezamenlijk altijd een bijzondere tijd door maken met veel diepgang. Ik word door je gevraagd om een tijdje samen met je op te wandelen door middel van wat gesprekken, of om een bijzonder moment voor te verzorgen, of je neemt deel aan een retraite die ik organiseer... Elke keer blijken het bijzondere ontmoetingen te zijn die veel betekenis krijgen. Er is vaak voor altijd een band ontstaan. Ik krijg dan ook met regelmaat naderhand brieven, kaarten of op een andere wijze lieve woorden over hoe ze de tijd met mij ervaren hebben. Bij deze een paar reacties...
Elsbeth, interspirituele counseling
Elke keer werd ik zo rustig en kwam ik dicht bij mezelf gewoon door jouw luisteren. Ik kwam beetje bij beetje thuis in mezelf en ik besef dat dit kwam doordat jij weet hoe een veilige, nee heilige, plek te creëren waarin ik mocht zijn wie ik was, zonder enig oordeel en zonder dat het anders moest. Zo gingen er deuren in mij open en begon mijn ziel te spreken. Je bent een katalysator geweest in het hervinden van wat ik te doen heb. Met veel plezier ben ik mijn ding weer
aan het doen, en ik weet weer waarom! Dank je, Namaste! En ik schuif ongetwijfeld aan bij een retraite om weer even in je nabijheid te zijn als voeding voor mijn ziel.
Wijnand, interspirituele counseling
Een goede collega van mij kende jou en toen ik hem eens vertelde over mijn worsteling met mijn dogmatische christelijke achtergrond gaf hij mij jouw naam. Door middel van therapie had ik die ervaringen een aardig plekje gegeven en dat min of meer afgesloten. Maar ik ben wel iemand die iets heeft met spiritualiteit, dus er bleef iets knagen. Heel verwarrend en ingewikkeld, want hoe vind ik dat wat wel bij mij past, terwijl soms dezelfde woorden gebruikt worden? De klanken van die woorden alleen al
kunnen triggeren. Ik maakte inderdaad een afspraak met je en ik heb nu enkele gesprekken met je gehad. Ik kan mijn verhaal doen, maar vooral ook mijn vragen stellen. Samen met je nadenken en bedenken hoe er toch een kern van waarheid kan zitten in die - in mijn ogen inmiddels - verwrongen ideeën uit mijn jeugd. Oude termen ontdoen van hun beladen betekenis en zoeken naar hoe het eigenlijk ooit bedoeld was. We zoeken ook in de mystiek en in andere dan christelijke tradities en zo ben ik begonnen nieuwe inzichten op te doen. Wijsheden eigenlijk, over wie wij zijn en waartoe we bedoeld zijn. Je pretendeert niet de waarheid te hebben, maar bent wel in staat om heel andere en veel vrijere mogelijke betekenissen te belichten. Het voelt inmiddels als een ontdekkingstocht en ik moet bekennen dat ik uitkijk naar ons volgende gesprek!
Esther en Cleo, huwelijk in USA
Dear Joan,
We ontmoetten elkaar toen je op vakantie was in ons dorp, twee uur ten noorden van the Big Apple. Het klikte en we werden vrienden. Je kwam vaker bij ons in de tijd dat je studeerde aan het Interfaith Seminary in Manhattan en tot diep in de nacht hadden we gesprekken over het leven, over relaties, over de LGBTQI+ beweging (waarin ik - Esther - als dominee actief ben) en je genoot van de marshmellows bij het vuur in de tuin. Toen wij besloten te trouwen was het voor
ons meteen duidelijk dat we jou zouden vragen om de ceremonie te leiden. Daarmee verrasten we je wel, want ik heb hier natuurlijk veel contact met collega's die dit ook hadden kunnen doen. We waren je eerste bruidspaar na je afstuderen en vol enthousiasme maakte je er een heel mooie ceremonie van. Zo schreef je onder andere een gebed waarin ik me met mijn christelijke achtergrond herkende, maar zo geformuleerd, dat ook Cleo, die niet zo religieus aangelegd is maar veel meer haar ding in de natuur vindt, zich er in herkende. Het was duidelijk dat jij net zo genoot als wij en het werd een dag om nooit te vergeten. We hopen dat veel bruidsparen hun weg naar jou vinden!
Met veel liefs en hugs, your friends Esther and Cleo.
Sanne en Daan, huwelijk in kasteeltje, daarna zegening dochtertje
We waren op zoek naar iemand die onze huwelijksceremonie kon verzorgen en zochten iemand die daarbij paste. Ik, Sanne, ben van katholieke huize, maar sinds ik een jaar of 16 was kom ik niet meer in de kerk. Dus om nu een kerkelijk huwelijk door een pastoor te laten doen, dat voelt voor mij niet kloppend. Maar ik wil wel graag een spirituele ceremonie, want ik ben dan wel niet meer kerkelijk, maar met God heb ik nog altijd mijn eigen lijntje. Daarnaast is mijn man Daan van hindoestaanse afkomst. De ouders van
zijn vader zijn hindoestaans. Alhoewel dit niet op de voorgrond aanwezig was tijdens zijn kindertijd, maakte hij met zijn grootouders wel bepaalde hindoestaanse gewoontes en rituelen mee. Het hindoeïsme voelt voor hem wel als deel van zijn roots. Hij wilde graag dat dit ook terug zou komen in de huwelijksceremonie. Maar waar vind je iemand die het in huis heeft om een ceremonie samen te stellen waarin zowel katholieke alsook hindoestaanse teksten en rituelen verweven zijn? In mijn zoektocht op internet kwam ik Joan tegen en ze beschreef precies dat ze dit soort dingen graag doet. We maakten een afspraak en het klikte. We hadden gesprekken met allerlei mooie gedachten en creatieve ingevingen. We zochten teksten en spraken over rituelen. We vroegen Daan's oma om een bepaald ritueel met ons vorm te geven. We vroegen mijn ouders om een bijbeltekst voor te lezen, waar Joan een aanvulling op vond vanuit het hindoeïsme. En zo ontstond een bijzonder mooi geheel, verder uitgewerkt tot in de details door Joan. De dag zelf vond plaats in een schattig kasteeltje niet ver van waar wij wonen. Het was zo bijzonder, dat kan ik in woorden op papier niet uitleggen. Zoveel mensen hebben ons naderhand laten weten nog niet eerder zo'n bijzonder mooie ceremonie te hebben meegemaakt. Toen twee en een half jaar later onze dochter geboren werd vroegen we Joan opnieuw om onze Preeti te zegenen en welkom te heten. Opnieuw met de combinatie van christelijke en hindoestaanse invloeden. Als we gezegend mogen worden met een tweede kindje, dan weten we Joan te vinden!
Menno en Sander, verwelkoming zoon (via adoptie)
Het heeft vier en een half jaar geduurd na de opstart van de adoptieprocedure uit Amerika voordat wij werkelijk het vliegtuig in stapten om onze zoon Charly op te gaan halen. Het was een emotionele rollercoaster en we werden overspoeld door gevoelens van geluk, maar ook door allerlei andere impactvolle emoties. Het verlangen dat ons jarenlang heeft toegewijd aan het bereiken van dit moment was intens geweest en plotseling viel dat van ons af en brak een nieuwe tijd aan. Het was in de stilte van de nachtelijke vlucht terug
dat Sander, terwijl hij Charly slapend in zijn armen had, mij wakker maakte en mij vertelde dat hij bij terugkomst een welkom wilde organiseren. Een welkom waarin we zowel terugkeken naar de hele bevalling om Charly in ons leven te krijgen en het werkelijk stil staan bij het welkom heten van dit kind in zijn nieuwe omgeving, waarbij we ook zijn nieuwe familie en vriendenkring wilden betrekken. De tranen sprongen in mijn ogen bij dat idee en we fluisterden een tijdje over hoe dat er uit kon zien. Thuis gekomen werden we opgewacht door familie en een paar goede vrienden en was het natuurlijk een feestje. In de dagen erna kregen we 'kraamvisite' en we vertelden een goede vriend van ons voornemen om een welkom voor Charly te organiseren. Deze vriend vertelde ons dat hij wel iemand kende die dit met en voor ons kon verzorgen. En zo kreeg ik het telefoonnummer van Joan in mijn handen gedrukt. Een week later heb ik haar gebeld en we hadden een warm en enthousiast gesprek. Ze kwam op huisbezoek en ze luisterde naar ons verhaal, stelde vragen ter verheldering, vroeg naar hoe het gevoeld had, en naar onze ideeën over de vormgeving. Ze ging ermee aan de slag. Wij vonden nog wat teksten die we mooi vonden en we hadden onze ouders, een zus van mij en een goede vriend van Sander meteen bereid gevonden om ook iets te zeggen, lezen of te doen. Na enige tijd kregen we een eerste opzet toegestuurd en er waren verrukt. Zo aansluitend bij wat we voor ogen hadden. Er ontstonden nog enkele mooie ideeën die we weer doorgaven en zij schaafde bij. Het was erg fijn zo samen te werken. We hadden het gevoel dat het werkelijk onze eigen ceremonie werd, alsof we hem zelf maakten, zonder de druk dat we het zelf moesten doen. We konden het overgeven aan Joan en op de dag zelf alleen maar genieten van deze hele ervaring. Het heeft ongetwijfeld ons en onze familie geholpen bij de verwerking van het lange wachten op ons grote verlangen!
Sarah, naamviering (transgender)
Ik heb Joan leren kennen in mijn puberteit, alweer een hele tijd geleden. Ik had wat gesprekken met haar over mijn ervaringen met pesten en nam deel aan een weekend. Dat heb ik toen heel fijn gevonden en het heeft me enorm geholpen. Ik ben altijd contact blijven houden en maakte van een afstandje mee dat ze een tijd ziek was. Af en toe schreef ik een mailtje met de vraag hoe het met haar ging en schreef kort iets over de ontwikkelingen aan mijn kant. Ik ben transgender en heb in de afgelopen jaren de transitie afgelegd van man
naar vrouw. Een intens proces. Inmiddels had ik van Joan begrepen dat het weer beter met haar gaat en ik vroeg haar of ik nog eens langs mocht komen voor een gesprek. En zo reisde ik naar het Brabantse land om bij te praten. Ook aan dat gesprek heb ik veel gehad, terwijl ik eigenlijk alleen maar ging omdat ik het fijn vond om haar weer te zien en bij te praten, en haar te bedanken voor wat ze jaren geleden voor me had betekend. Ze vertelde me toen ook dat ze ook Interfaith Minister is en allerlei bijzondere levensmomenten weet te gieten in een mooi ritueel. Zoals kindzegeningen en naamgevingen. Ik maakte een grap, omdat ik sinds kort Sarah genoemd wens te worden en dit binnenkort ook officieel geregeld wordt. Ze pakte het serieus op, dat ze met alle liefde dat ook voor mij wilde doen. Mijn reactie was: "Ik heb niks met religie." "Prima", zei ze: "dan doen we het op een niet religieuze wijze!" Ik viel wat stil over dat idee. "Je wordt er stil van...", merkte ze op. "Dus het raakt iets in je?" Een gesprek waar ik niet op voorbereid was volgde, tot de tranen over mijn wangen biggelden. "Ja, dit wil ik wel, als jij het doet!" En zo vond mijn naamgeving plaats op een mooie lentedag in de tuin van mijn ouders, die nog altijd in het huis wonen waar ik opgegroeid ben. We hebben mijn oude naam begraven in de tuin waar ik opgroeide en er een boom op geplant, omdat hoe dan ook die jaren wel deel van mij zijn en me gemaakt hebben wie ik nu ben. Er mag dus iets moois uit groeien, zoals Sarah ook voortgekomen is uit die tijd. Met een ritueel waarbij ook mijn ouders een rol hadden kreeg ik mijn nieuwe naam. Mijn ouders hadden, zonder dat ik het wist, een kleine fontein gevonden. Die kreeg een plek in de tuin. Joan had iets geschreven dat je alleen als een bron/fontein van geluk kunt zijn wanneer je werkelijk jezelf mag zijn. We luisterden naar muziek dat belangrijk voor mij is geweest tijdens het hele transitieproces. Familie en vrienden vertelden hun wensen voor mij. Het was allemaal heel bijzonder en ontroerend. Ik geloof dat het me enorm geholpen heeft om mijn naam werkelijk te ontvangen en daarbij het gevoel dat ik - eindelijk - echt helemaal Sarah ben!
Hans, Ella en kinderen Zoë, Lucas en Emma t, en de grootouders
inwijding nieuwe woning en nieuwe tijd, afsluiting moeilijke tijd
Mijn zoon Hans en schoondochter Ella met hun kinderen hebben een zware tijd achter de rug. Emma, hun jongste kind, is vorig jaar op 4 jarige leeftijd overleden aan een auto-immuunziekte. Mijn adem stokt nog altijd als ik er aan denk of er iets over wil zeggen. De schrijnende pijn van dat meemaken is niet te verwoorden. Ik heb als oma gedaan wat ik kon, maar heb me zo machteloos gevoeld. Het was afschuwelijk. Ook voor Zoë en Lucas was het een zware tijd. Met hun 6 en bijna 9 jaar zijn ze nog zo jong. Hoe heb je
het dan over lijden, over pijn en onmacht, over doodgaan, over het waarom, en over hoe je er vervolgens mee omgaat. Gelukkig hebben ze allemaal wel ondersteuning bij de verwerking. De kinderen ook, gelukkig. Ze zijn ook verhuisd. Dat zat al in de planning, maar kreeg nu een dubbele lading. Uit het huis vertrekken waar Emma nog bij hen was... Aan de andere kant ook het gevoel het achter hen te kunnen laten. Twee emoties die bijna lijnrecht tegen over elkaar staan. Ik sprak er met Ella over en ik opperde de mogelijkheid om er iets mee te doen in de vorm van een ritueel. Een moment speciaal voor het gezin en eventueel de mensen die het dichtste bij hebben gestaan om woorden en vorm te geven aan wat het allemaal betekent, deze grote verandering juist na het verlies van Emma. Ik merkte aan Ella dat het idee haar aansprak, maar ik weet ook dat ze nog niet de energie heeft om daar zelf voor op onderzoek te gaan. "Zou je het fijn vinden als ik iemand kan vinden die dit voor jullie zou kunnen betekenen?", vroeg ik. Het was even stil. "Ja, ik geloof het wel.", zei ze zacht. En zo struinde ik internet af, blij dat ik iets kon betekenen. Ik vond Joan en wat zij schreef sprak mij aan. Ze woonde ook nog eens niet zo ver weg. Ik vertelde het aan Ella en zij besprak het met mijn zoon Hans. Al snel liet ze me weten dat het hem ook aansprak. En zo zat een week of twee later Joan op de bank om kennis te maken met mijn kinderen en kleinkinderen. En na een uurtje ben ik ook nog even binnengelopen. Ik merkte al snel dat de sfeer goed was en dat Joan begreep wat de essentie van de vraag was. Ze was lief met Zoë en Lucas, luisterde naar hun verhalen en keek mee naar foto's van Emma. Ze nam alle tijd. Nadien is ze nog een aantal keren bij mijn kinderen geweest, soms om alleen met Hans en Ella te praten en af en toe met de kinderen erbij. Dat praten en kunnen vertellen was minstens zo van belang als de creatie van dat bijzondere moment dat zou gaan komen. Rustig aan ontstond een idee over het ritueel, waarbij we de avond voor de verhuizing een moment zouden hebben om met elkaar nog eens stil te staan bij de herinneringen, achter te laten wat we goed vonden om achter te laten en vooral ook mee te nemen wat ons dierbaar was. Voor Emma hebben we een perenboompje geplant in de tuin (ze hield van peren). De nieuwe bewoners hebben we verteld over het boompje en zij hebben beloofd er goed voor te zorgen. We hebben heel de nacht een vuur laten branden en heel vroeg in de ochtend - voordat de verhuizers zouden komen - zijn we met het vuur en met wat we mee wilden nemen naar het nieuwe huis gegaan. Daar wachtte Joan al op ons. We hebben het vuur van Emma als eerste binnen gebracht en de grote lantaarn die we hadden gekocht voor het raam van de woonkamer daarmee aangestoken. We hebben wensen en verlangens opgeschreven, en onze voornemend wat we in dit nieuwe huis allemaal wilden meemaken. We hebben ze aan elkaar voorgelezen. Daarna hebben we ze in de nieuwe tuin begraven en daar ook een perenboompje op geplant. Over een tijdje zullen er peren gegeten worden in dit nieuwe huis in nagedachtenis aan Emma en ons bewust over onze wensen en verlangens. Het was een zacht en mooi ritueel, waar alleen Ella en Hans, de kinderen en de grootouders bij waren. Heel intiem, precies goed. We hebben het allemaal heel bijzonder gevonden en het was een goede start in de nieuwe woning. Langzaam zie ik ze hun weg weer wat vinden. Er staat een bankje bij de perenboom en de lantaarn brandt bijna elke avond... Mijn dank als oma aan Joan gaat diep. Meis, het was ontzettend mooi hoe je dit gedaan hebt! Dank, dank, dank!
Een oma
Familie Vissers, herdenking overlijden Rosa, een jaar na overlijden door ongeval
Rosa, mijn schoonmoeder, was de spil van de hele familie Vissers. Iedereen van ons liep minstens eens per week wel bij haar binnen voor een kop thee of om mee te eten. Ook wanneer we goede raad nodig hadden klopten we bij haar aan. Ze luisterde dan aandachtig en had altijd wel iets te zeggen waar we dan wat aan hadden. Altijd warm, aandachtig en genietend van de vele kleinkinderen. Ruim twee jaar geleden is ze heel plotseling overleden door een ongeval met de auto.
Verdoofd waren we. Het was niet te bevatten. Lamgeslagen en volledig in de war hebben we afscheid van haar genomen. Maar dat wat we eigenlijk nog hadden willen zeggen kwam pas in het jaar daarna naar boven. Mijn schoonzusje kwam op een middag naar me toe met de vraag hoe ik het vond als we een jaar na haar overlijden een herdenking zouden houden, waarbij we de ruimte zouden krijgen om alsnog te verwoorden wat Rosa voor ons had betekend en wat haar overlijden met ons gedaan had. Ik vond het een heel goed idee. Ze kwam met het voorstel om Joan te vragen, een vriendin van een vriendin van haar die ze een paar keer ontmoet had tijdens een verjaardag. We hebben het de rest van de familie voorgelegd en iedereen vond het een mooi idee. Dus nodigden we Joan uit voor een kennismaking en om de mogelijkheden door te spreken. We hadden al allerlei teksten en ideeën verzameld en veel was ook al duidelijk over wie wat graag wilde doen of zeggen, en wie juist niets actiefs wilde doen. Joan ging aan de slag met onze ideeën en er was met regelmaat contact om een mooi eindresultaat te krijgen. In de grote serre waar we altijd bij haar aan tafel aanschoven voor een kop thee of om raad te vragen, met de tuin deuren wijd open naar haar tuin, hadden we onze herdenking voor onze lieve Rosa. Allemaal hebben we kunnen zeggen wat we wilden zeggen, we hebben kaarsen aangestoken en iedereen heeft een bloem bij haar foto gelegd. De kleinkinderen hadden tekeningen gemaakt en lieten ons die zien. Het was allemaal eenvoudig, zoals Rosa ook was, maar zo mooi en troostend. Daarna zijn we met de bloemen naar het kruispunt gewandeld waar ze verongelukt is. In de berm hebben we de bloemen en kaarsjes neergelegd en hebben we elkaar stevig omhelsd en gehuild. Joan was erbij en was er als getuige bij, en dat heb ik als erg troostend ervaren. Terug thuis hebben we samen gegeten en herinneringen opgehaald, met een lach en met veel tranen. Heel de familie heeft het als zeer troostend en betekenisvol ervaren. Dat moment van herdenken een jaar na dato helpt ons enorm bij het dragen van dit verlies. Ik ben Joan erg dankbaar voor haar aanwezigheid en hulp om dit moment zo te creëren!
Ellen
De uitvaart van mijn eigen vader, Nico
Mijn vader overleed in oktober 2015, na jaren waarin veel gebeurd was. Niet alleen zijn ziekte, maar - daarvoor - ook die van mij. Mijn vader was dominee, dus het voorgaan, het spreken, de kunst van het 'dragen' van een eredienst of viering en het gevoel voor rituelen en symbolen heb ik van geen vreemde. Van mijn vader kreeg ik ook mee hoe belangrijk het is om zorgvuldig aandacht te hebben voor het nemen van afscheid van onze geliefden. Hij was een voorbeeld door hoe hij daar zorg voor droeg toen mijn grootouders
overleden en enkele andere dierbare familieleden. Hij wilde dat zelf doen, een taak op zich nemend die zwaar was, maar tegelijk zo troostend en helpend voor de verwerking. We waren er als familie altijd bij, onder een zekere leiding van mijn vader om het goede en troostrijke te doen, te zeggen, te dragen. Groot was dan ook het verdriet dat juist mijn vader toch nog onverwacht overleed terwijl wij er niet waren. Tegelijk was daar de kunst van de overgave door het besef dat we het niet voor het zeggen hebben en dat het gaat zoals het gaat. De uren in de avond voordat hij 's nachts overleed heb ik lang bij hem gezeten, hem dragende naar dat wat hierna voor hem zou komen. Ik was getuige van zijn lijden en tegelijk is het een dierbare herinnering dat ik juist toen bij hem was. Zoals hij mij geleerd had. Die nacht piepte hij er tussen uit toen ik al weg was, omdat we niet verwacht hadden dat het zo snel zou gaan. Daarna zorgde ik er voor dat ik erbij was en meehielp bij het wassen en opbaren van zijn lichaam. We trokken hem zijn witte toga aan, want daarin wilde hij begraven worden. Door de jaren heen had ik een behoorlijk proces doorgemaakt met mijn vader. Het is een tijd lang niet gemakkelijk geweest voor hem dat ik me niet alleen meer met het christendom inliet. Alhoewel hij redelijk vrijzinnig was, kon hij niet begrijpen hoe ik dezelfde waarden en normen kon vinden in religies als het hindoeïsme en de islam, om er maar even twee te noemen. Of in de wereldwijde natuurreligies, wat al helemaal zijn pet te boven ging. Het maakte dat ik mijn kracht vond in het volgen van mijn har. Alhoewel dat soms pittig was zonder zijn goedkeuren, terwijl de band met mijn vader eigenlijk altijd diep ging. Maar mijn vader liep in stilte ook zijn proces. Hij dacht veel na, zonder er veel over te zeggen. Daar kwam ik achter in de tijd dat ik in New York aan het One Spirit Interfaith Seminary studeerde en meer woorden kreeg voor hoe ik mijn spiritualiteit en roeping ervoer. Hij begon te luisteren zonder commentaar en stelde soms vragen. Langzaam maar zeker veranderde iets in zijn houding doordat zijn mening veranderde over waarmee ik bezig was. Ik heb eens voor sinterklaas er een gedicht over geschreven en hij vertelde me toen dat het goed was wat ik deed en dat ik inderdaad mijn hart moest volgen. Hij is er in New York bij geweest toen ik afstudeerde als Interfaith Minister, trots en met de tranen in zijn ogen. Naderhand zegende hij mij met olie als zijn collega. Thuis in Nederland ging hij samen met mij voor tijdens mijn eerste interspirituele viering hier; op mijn uitnodiging.
Momenten die ik in mijn hart meedraag. En zo heb ik, deels, ook de uitvaart van mijn vader gedaan, zoals hij mij leerde. Naast de predikant van de gemeente waar hij lid van was heb ik eerst gewoon als dochter wat dingen gedeeld met de aanwezigen over mijn vader. Daarna trok ook ik mijn toga aan en heb naast de predikant gestaan en zijn kist gezegend op de manier waarop mijn vader dat zelf ook altijd graag deed. Op de katholieke manier, met water een kruis slaand over de kist "In de naam van..." Mijn vader hield van de eeuwenoude kerkelijke rituelen en maakte waar gepast graag gebruik van de katholieke rituelen. Het zijn dierbare herinneringen dat ik dit voor hem kon doen, zoals hij gedaan had voor zoveel andere mensen, inclusief geliefde familieleden. Telkens weer, wanneer ik voorga in een viering, ceremonie of herdenking voel ik de verbondenheid met mijn vader. Niet alleen mijn liefde zit in het voorgaan en in de processen daaraan vooraf, maar ook die van mijn vader.
Joan
Karina, deelname retraite
Joan vroeg me iets te schrijven over hoe ik mijn deelname ervaren heb aan een retraite die door gaar verzorgd werd. Uiteraard wil ik dat graag voor haar doen, maar metaforisch uitgelegd: Hoe leg je uit hoe een aardbeienijsje smaakt als de ander er nog nooit een likje van gehad heeft? Maar ik zal een poging wagen... Een aantal dingen met name zijn mij bijgebleven over de manier waarop ze ons door het programma leidde:
-
Ze gaf weliswaar leiding, maar was ook één met ons. Heel toegankelijk en beschikbaar. Ze ging werkelijk de connectie met ons aan. Ik heb me op veel momenten werkelijk door haar gezien gevoeld.
-
Ze wist een gevoel van veiligheid en geborgenheid te creëren, wat er mede voor zorgde dat we als groep de diepte in gingen om te delen wat we werkelijk voelden. Soms heel kwetsbare onderwerpen over onzekerheden en pijnlijke ervaringen. Er zijn dan ook vriendschappen voor het leven ontstaan.
-
De kunst die zij verstaat om dingen zo te verwoorden tijdens meditaties en gesprekken, dat het werkelijk binnen komt. Ze heeft een talent in het vinden van de goede woorden. Vooral van de momenten dat het vuur in haar wakker werd heb ik genoten
-
Haar humor en lach. De grap tussendoor, de ruimte voor de humor van enkele andere deelnemers. De kunst om dat toe te laten, om vervolgens weer terug te gaan naar de serieuze kant van het thema. Dat was ook iets dat er voor zorgde dat we de diepte in gingen, want deze andere kant was er ook.
Toen ik weer naar huis ging voelde ik me opgetild, mijn ziel was wakker en nog dagenlang droeg ik dat gevoel van tijdens de retraite met me mee. Ik kijk uit naar de volgende mogelijkheid om deel te nemen aan een retraite door Joan verzorgd!
.jpg)